Lời nói đầu
Nhà nghiên cứu Akhlaq Ahmad từ trường đại học Helsinki so sánh việc xin việc làm ở Phần Lan giữa người da trắng Phần Lan và người ngoại quốc, bản nghiên cứu đã tuyên bố vào cuối năm 2019 và Yle-uutiset có bổ sung thêm và đăng giữa tháng 2 năm 2021, tuy nhiên bài đăng đã cũ hơn 2 năm nhưng chưa có bảo đảm thái độ của các chủ doanh nghiệp đã thay đổi hoàn toàn trong việc tuyển chọn nhân viên giữa người da trắng Phần Lan và người ngoại quốc. Ban chuyển ngữ của Hội Tiếng Nói Chung xin dịch bài ở dưới đây.
Theo nhà nghiên cứu: ‘Nếu người xin việc làm có tên họ là người Phần Lan thì có cơ hội được nhận vào công ty’
Trong bản nghiên cứu cho thấy nếu người xin việc làm là phụ nữ da trắng Phần Lan thì được sắp xếp ưu tiên lên hàng đầu, còn đơn của người đàn ông Somali thì nằm dưới đáy của chồng đơn.
Tên họ có ý nghĩa gì trong việc xin việc làm?
Trong thực tế người xin việc có tên là Abdirashid Mohamed thì khó được nhận làm hơn là người Phần Lan có tên là Matti Hämäläinen, mặc dù trình độ của Abdirashid Mohamed và Matti Hämäläinen ngang bằng với nhau, cả hai đều thích hợp với công việc mà chủ sở đang nhắm tới.
Các trường hợp bị phân biệt thường xảy ra trong các ngành nghề trả lương thấp, ông Akhlag Ahmad cho biết, chuyên gia nghiên cứu từ trường đại học Helsinki.
Năm 2016 và năm 2017 ông Ahmad đã mở một cuộc thử nghiệm quy mô lớn bằng cách gửi hơn 5000 đơn giả tạo có tên người Phần Lan lẫn người ngoại quốc, nhằm mục đích để tìm hiểu các chủ công ty sẽ mời ai đi phỏng vấn.
Kết quả của thử nghiệm đáng ngạc nhiên.
Ông Ahmad tạo 5 loại đơn đại diện cho các nước khác nhau: người Phần Lan da trắng, người Anh, người Nga, người Irak và người Somali.
Sau đó ông tạo 1000 đơn của mỗi nhóm và các đơn này được gửi tới các công ty thông qua văn phòng lao động, các đơn được gửi đến nhà hàng, dịch vụ tiếp đãi ẩm thực, các tiệm bán lẻ, các văn phòng, các công ty dọn dẹp vệ sinh và các lĩnh vực phục vụ khách hàng.
Các đơn mà ông Ahmad đã tạo ra đều ngang hàng với nhau về trình độ lẫn kinh nghiệm trong việc làm, tất cả đều học các trường phổ thông, cao đẳng, đại học và được đào tạo ngành nghề ở Phần Lan, họ được sinh trưởng ở Phần Lan hoặc đã di dân qua Phần Lan kể từ lúc còn bé.
Tất cả các đơn có nêu người xin việc nói và viết thông thạo tiếng Phần Lan. Kết quả cho thấy các đơn của người da trắng Phần Lan được mời đi phỏng vấn với con số 390/1000 đơn, còn đơn của người Irak 134/1000 đơn và Somali 99/1000 đơn; kết quả thử nghiệm đáng ngạc nhiên.

Số lượng các đơn được mời đi phỏng vấn. Người da trắng Phần Lan, người Anh, người Nga, Irak và Somali. Cột màu đỏ là giới nữ , cột xanh là giới nam.
Ảnh: Yle.
Về trình độ, kinh nghiệm, chỗ ở và và thời gian gửi đơn không có ảnh hưởng gì, mà tên họ và tiếng mẹ đẻ của người nộp đơn thật sự ảnh hưởng tới việc quyết định mời đi phỏng vấn.
Số lượng giới nữ người da trắng Phần Lan được mời đi phỏng vấn nhiều hơn so với giới nam người Somali. ‘Có lẽ phụ nữ tuân theo điều lệ của công ty hơn’, ông Ahmad suy đoán, ’Cũng có thể giới nam người di dân không có an toàn hơn giới nữ người Phần Lan.
Các công việc trong nhà hàng và các công ty dọn dẹp vệ sinh thường là người ngoại quốc, nhưng nó không có đảo ngược lại kết quả của bản nghiên cứu về tên họ và xuất xứ từ nước nào đến. Một khi nếu có chỗ trống dành cho người Phần Lan thì các đơn khác sẽ bị gạt qua một bên. Nói chung nếu các ngành nào thiếu hụt nhân viên thì là bạn thân của người ngoại quốc.
Tôi cứ nghĩ thái độ của các chủ công ty sẽ thay đổi theo thời gian và nghĩ rằng tên họ và người xuất xứ không phải là yếu tố lớn, nhưng ngược lại vẫn phân biệt như từ trước tới nay.

Số lượng người nhập cư từ năm 1990-2017. Màu đỏ là sanh ở nước ngoài và màu xanh là sanh ở Phần Lan. Theo Viện Tilastokeskus.
Nếu giới trẻ cảm thấy nguồn gốc của họ là một vấn đề lớn để xin việc làm thì họ sẽ bị nản chí và mất đi sự cảm hứng, ông Ahmad nói. Cứ liên tục bị gạt một bên và hậu quả sẽ đưa đẩy họ qua các ngành khác đang thiếu hụt nhân viên và trả lương thấp.
Người ngoại quốc với bằng cấp cao buộc phải hài lòng với các công việc trong các nhà hàng, thay vì cần phải tìm việc làm phù hợp với bằng cấp cao của họ.
Nếu người nhập cư cứ liên tục bị phân biệt và cảm thấy không hòa nhập vào xã hội, có thể sẽ dẫn đến sự bất ổn trong xã hội.
Trong những năm vừa qua việc thử nghiệm nộp đơn xin việc làm với tư cách ẩn danh và không bọc lộ người xuất xứ để tăng cơ hội mời đi phỏng vấn, nhưng không có bảo đảm chắc chắn là sẽ được nhận làm khi thái độ vẫn chưa có thay đổi, và cần một phương thức khác để sửa đổi.
Bạn nghĩ sao về trường hợp nộp đơn xin việc làm? Bạn có gặp các trường hợp phân biệt ở Phần Lan hay không? Hãy kể lại những kinh nghiệm mà bạn đã trải qua nếu có, xin gửi qua thư điện tử của Hội TNC: yhteinen.aani@gmail.com hoặc viết bình luận ở dưới bài này. Chân thành cảm ơn quý vị.
Yle đăng bài ngày 21.10.2019 và bổ sung thêm 11.2.2021: https://yle.fi/a/3-11026589
Xin chào!
Tôi có nhiều bạn đồng nghiệp người ngoại quốc làm trong ngành chăm sóc người già ở Phần Lan, số lượng người ngoại quốc chiếm hơn phân nửa nhân viên trong khoa chăm sóc của tôi.
Tôi có vài bạn tâm sự: Một bạn người Ukraina, bạn này học ngành kinh tế ở xứ Ukraina, sống ở Phần Lan cũng khá lâu, nhưng cũng chưa rõ vì sao bạn này không tìm được việc làm hoặc trao dồi thêm về ngành kinh tế mà cô đã học, cô này hiện giờ nói tiếng Phần Lan cũng tạm được, không giỏi mấy và cũng hơn 50 tuổi.
Một bạn khác cũng mới qua Syria qua, tuổi trẻ dưới 30, nói tiếng Phần Lan cũng dễ hiểu, khả năng tiếng Phần Lan hiện giờ chưa giỏi lắm, anh ta nói có học ngành luật sư ở bên Syria nhưng qua Phần Lan thì bước vào ngành chăn sóc người già.
Nói chung có phải ngôn ngữ là bức tường rào trong việc trao dồi lại nghề của mình ở Phần Lan mà họ đã được đào tạo ở xứ sở của họ?
Hay là các nhà chức trách người Phần Lan chưa có tích cực thúc đẩy họ học tiếng Phần Lan khá giỏi hơn một chút để có cơ hội vào các trường nghề để huấn luyện lại nghề mà họ đã học bên xứ sở của họ ví dụ như bạn Ukraina và Syria mình đã kể trên.
Ngành chăm sóc người già hiện giờ thiếu hụt nhân viên một cách trầm trọng và viên chức người Phần Lan cứ thúc đẩy họ vào nghề chăm sóc mà không khuyên học tiếp tục và tạo cơ hội để họ xin vào các trường mà họ muốn huấn luyện lại.
Cảm ơn ban chuyển ngữ đã dịch bài này, cảm ơn nhiều .
Kính chào
Cám ơn bạn đã chia sẻ về hai trường hợp hai người bạn Ukraina và Syria. Mình nghĩ chính phủ Phần lan đã có nhiều chương trình hội nhập , giảng dạy tiếng Phần cho người dân nhập cư để người nhập cư dễ dàng hòa nhập vào cuộc sống mới ở Phần lan. Tuy nhiên tiếng Phần là ngôn ngữ khó để giỏi như người bản xứ, đặc biệt đối với người lớn tuổi.
Đúng như bạn nói, ngôn ngữ là rào cản trong việc tìm được việc đúng ngành nghề mà họ được đào tạo tại xứ sở của họ. Thị trường việc làm tuân theo quy luật cung cầu, nên cũng không thể đòi hỏi phải làm đúng ngành nghề mình được đào tạo tại nước của mình khi chuyển sang Phần lan, ví dụ: bạn người Syria, nói có học ngành luật, nhưng ngành luật thì đòi hỏi trình độ ngôn ngữ cao, như vậy rõ ràng bạn đó chưa đáp ứng được yêu cầu của nghề. Vậy nên tìm việc mà đất nước nơi mình ở đang cần thì sẽ dễ dàng hơn, ví dụ ngành chăm sóc người già ở Phần lan. Nếu bạn đó muốn làm về luật, bạn đó cần tự trau dồi về kỹ năng ngôn ngữ và kỹ năng nghề nghiệp. Nếu bạn đó chứng minh được mình giỏi nghề và giỏi tiếng , mình tin rằng bạn đó hoàn toàn có thể xin được việc làm mà mình mong muốn. Ví dụ: cô Nasima Razmyar, là người nhập cư từ Afghanistan nhưng đã giữ chức phó thị trưởng của Tp. Helsinki nhiều năm nay và vừa được bầu làm Phó chủ tịch đảng SPD mới đây.
Không chỉ ở Phần lan mà ngay cả ở đất nước của họ, việc học một ngành nghề nào đó, không đảm bảo là bạn sẽ làm được việc làm đúng chuyên ngành nếu thị trường lao động không có nhiều nhu cầu về ngành nghề đó. Vì vậy ở bất cứ nơi nào, để tìm được việc làm phù hợp đúng ý nguyện, chúng ta cần cố gắng đáp ứng các yêu cầu về công việc, và chứng tỏ cho người tuyển dụng thấy chúng ta phù hợp hơn các ứng viên khác.
Cảm ơn bạn đã trả lời câu bình luận của mình 🙂 Những người lớn tuổi thì họ không học giỏi như mấy đứa trẻ. Thế hệ trẻ mấy đứa sinh trưởng ở Phần Lan có nhiều đứa thành công rất nhiều trong nghề của họ. Cô Nasima thì còn trẻ, mới 38 tuổi, là tuổi học mau giỏi và thành đạt nếu có mục tiêu cầu tiến cho bản thân của chính mình.