Các loại đơn xin cư trú ở Phần Lan

Nhằm hỗ trợ và hướng dẫn người Việt nhập cư Phần Lan và người Việt ngoài lãnh thổ Phần Lan về những quá trình thủ tục cư trú cần thiết tại Phần Lan, Hội Tiếng Nói Chung xin chuyển ngữ vài bản hướng dẫn ngắn quan trọng từ trang www.migri.fi (Sở di trú) qua tiếng Việt.

Các thông tin này khá cần thiết đối với đa số người Việt cư trú tại Phần Lan và có thể sẽ giúp người nộp đơn thêm tự tin và giảm bớt những lo âu khi đã hiểu rõ quá trình diễn biến của các thủ tục.

Chuyển ngữ bởi Hội Tiếng Nói Chung – Yhteinen ääni ry. 2.6.2015, bổ sung thông tin 21.2.2023

Các từ vựng thiết yếu:
Migri = Maahanmuuttovirasto = Sở di trú
hakija = người nộp đơn
oleskelulupa = giấy phép cư trú
opiskeljan oleskelulupa = giấy phép cư trú cho sinh viên
työntekijän ja elinkeinonharjoittajan oleskelulupa = giấy phép cứ trú làm việc và doanh nghiệp
ensimmäinen oleskelulupa = giấy phép cư trú lần đầu tiên
työperäinen maahanmuutto = lao động nhập cư
turvapaikanhakija = người xin tị nạn
kiintiöpakolainen = người tị nạn hạng ngạch
käsittelyjono = xếp hàng chờ duyệt xét
haastattelujono = xếp hàng chờ phỏng vấn
myönteinen päätös = chấp nhận
negatiivinen päätös = từ chối
turvapaikka = chỗ cư trú
hallinto-oikeus = tòa án hành chính
korkein hallinto-oikeus = tối cao pháp viện

GIẤY PHÉP CƯ TRÚ LẦN ĐẦU TIÊN – ENSIMMÄINEN OLESKELULUPA

Áp dụng với các trường hợp: Người lao động nhập cư, doanh nhân, đoàn tụ gia đình, kết hôn, du học sinh, hồi hương, nạn nhân của nạn buôn người.

1. Người xin giấy phép phải đích thân điền đơn, người nộp đơn không thể điền dùm cho vợ, chồng, người thân hoặc điền dùm cho công nhân của mình, sau khi đã điền xong, kiểm lại cho đúng thông tin và ký tên vào. Nếu điền qua hệ thống điện tử https://migri.fi/tunnistautuminen, người đã nộp đơn phải đích thân trình giấy chứng minh nhân dân trực diện tại Sở di trú hoặc tại cơ quan đại diện Phần Lan ở nước ngoài. Đơn bằng giấy hoặc đơn điện tử buộc phải đóng phí duyệt xét trước khi xếp hàng chờ duyệt.

Các nhu cầu đòi hỏi của  Sở di trú trước khi điền đơn: Sổ thông hành có hiệu lực, không có lý lịch bị cấm nhập cảnh hoặc lý lịch việc đã làm mất trật tự và an ninh công cộng/quốc gia, không lan truyền dịch bệnh, không làm mất quan hệ mật thiết giữa các nước trên thế giới.

2. Các đơn sẽ được chuyển đến Sở di trú (Finnish Immigration Service, Migri).
Tại Sở di trú, đơn sẽ được phân phối theo lý do xin cư trú và sau đó cần chờ đợi xử lý

3. Quá trình xếp hàng để xử lý.
Lý do số lượng đơn nhiều, nên phải xếp hàng một thời gian rất dài cho đến khi đơn đến lược xử lý.

4. Các trường hợp xếp hàng ngắn nhất dành cho các công chức và sinh viên và dài nhất là các trường hợp xin đoàn tụ gia đình. Các đơn sẽ được phân ra hai nhóm sau đây để xử lý:

4.1. Các đơn sẽ được chuyển thẳng vào quá trình xét duyệt khi đơn hội đủ các thủ tục cần thiết.

4.2. Cần bổ sung giấy tờ và thông tin:

Trường hợp thiếu xót giấy tờ cần thiết để xét duyệt, cơ quan Sở di trú sẽ liên lạc để kêu gọi bổ sung hoặc sẽ dẫn trì trệ quá trình xử lý và cũng có thể dẫn đến tình trạng huỷ đơn.

Thông tin trong đơn cần phải làm sáng tỏ hay bổ sung vì khi nộp đơn đã thiếu xót các hồ sơ hoặc họ buộc phải dịch các giấy tờ thiết yếu qua tiếng Anh hoặc tiếng Phần Lan. Các đơn xin đoàn tụ gia đình thường cần bổ sung thông tin, điển hình như cuộc phỏng vấn cá nhân hay khảo sát qua văn thư.

Xếp hàng chờ phỏng vấn – sau khi đầy thủ tục hoặc thủ tục đã được bổ sung, thời gian xếp hàng chờ phỏng vấn có thể kéo dài vì các cơ quan đại diện nước ngoài hoặc ở Migri có rất nhiều ca phỏng vấn. Sở Migri sẽ phỏng vấn người xin đoàn tụ, còn người nộp đơn thì sẽ được phỏng vấn tại cơ quan đại diện Phần Lan ở nước ngoài.

5. Quyết định
Nhân viên công chức tại Sở di trú sẽ quyết định khi đã có tất cả hồ sơ và đơn xin đã được bổ sung. Nếu người nộp đơn không bổ sung hồ sơ cần thiết trước thời hạn thì có thể đơn sẽ bị huỷ.

Cơ quan đại diện nước ngoài sẽ liên hệ đến người nộp đơn khi đã có quyết định. Sở di trú sẽ báo cho người nộp đơn hoặc chủ việc ở Phần Lan.

Khi người nộp đơn có giấy phép cư trú sẽ được cấp thẻ cư trú và thông tin của người cấp phép sẽ được giữ liệu vào hệ thống dân số của Phần Lan.

Nếu bạn đã có giấy phép cư trú ở Phần Lan và sắp hết hạn, bạn điền đơn xin dài hạn https://migri.fi/jatkolupa hoặc xin dài hạn vĩnh viễn. Giấy xin dài hạn (không vĩnh viễn) không quá 4 năm.

https://migri.fi/ensimmainen-oleskelulupa

GIẤY PHÉP CƯ TRÚ SINH VIÊN – OPISKELU SUOMESSA

Áp dụng với các trường hợp: sinh viên du học, nghiên cứu sinh, lao động sau tốt nghiệp hoặc lập gia đình.

1. Nếu sinh viên đến Phần Lan du học hơn 90 ngày, cần phải xin giấy phép cư trú sinh viên, giấy phép chỉ dài hạn 2 năm. Nếu dụ học dưới 90 ngày thì chỉ cần giấy thị thực.

2. Sinh viên phải tự điền đơn xin nhập học tại trường học ở Phần Lan và được cấp giấy chấp nhận nhập học từ trường đó. Sau đó sinh viên phải nộp đơn xin cấp giấy phép dụ dọc tại cơ quan đại diện Phần Lan ở nước ngoài hoặc qua hệ thống điện tử https://enterfinland.fi/eServices/info/studypermit, sau đó sinh viên phải đích thân đến trình diện tại cơ quan đại diện Phần Lan ở nước ngoài. Cơ quan đại diện nước ngoài sẽ gửi đơn đến Sở di trú. Quyết định du học phải được chờ ở nước ngoài.

3. Sở di trú sẽ xử lý đơn nộp, có thể kêu gọi bổ sung hồ sơ và quyết định.

4. Nếu sinh viên muốn đến Phần Lan du học để đổ bằng thạc sĩ thì phải có giấy chấp nhận từ các trường đại học hoặc đại học cao đẳng hoặc có các khóa đào tạo để nâng bằng cấp của mình. Các khoá mở ở các trường đại học (open university) thì không được cấp phép du học.

5. Chấp nhận
5.1. Cơ quan đại diện Phần Lan ở nước ngoài sẽ báo cho người nộp đơn hiện đang cư ngụ ở nước đó. Sau đó sinh viên sẽ được cấp thẻ cư trú sinh viên.

5.2. Sinh viên có thể nhập cảnh Phần Lan sau khi đã có thẻ cư trú sinh viên. Sau khi đã được cấp thẻ cư trú, vợ và con cái có thể xin giấy phép đoàn tụ gia đình. Trong thời gian học thì chỉ được làm trung bình 25 tiếng mỗi tuần, còn ngoài niên khoá thì không có giới hạn làm thêm. Sinh viên buộc phải mua bảo hiểm tư nhân để bao trì việc nằm bệnh viện và thuốc men. Sau khi tốt nghiệp, sinh viên sẽ được cấp thẻ tạm trú mới để tìm kiếm việc làm. Thẻ cư trú cũng được cấp tiếp cho nghiên cứu sinh, qua diện lao động hay qua hôn nhân.

6. Các trường hợp bị từ chối du học

Như đã điền đơn xin tị nạn cùng lúc với điền đơn xin cấp phép du học, nếu bạn muốn du học thì phải hoãn đơn xin tị nạn. Nếu bạn đã được cấp phép tị tạn từ nước EU khác. Hoặc đã có giấy quyết định trục xuất khỏi nước Phần Lan. Việc từ chối cũng vì không đủ số tiền ít nhất 560€ hàng tháng để trang trải chỗ ở, mua đồ ăn và các chi phí khác.

Người nộp đơn có thể kháng cáo lên Toà án hành chính tại Helsinki (Hallinto-oikeus HO). Bước tiếp theo là kháng cáo lên Tối cao pháp viện (Korkein hallinto-oikeus KHO) trong trường hợp hiếm hoi được cho phép.

Nguồn về giấy phép cư trú sinh viên:

https://migri.fi/opiskelu-suomessa

GIẤY PHÉP CƯ TRÚ CHO NGƯỜI LAO ĐỘNG NHẬP CƯ VÀ THƯƠNG GIA – TYÖSKENTELY SUOMESSA

Áp dụng với các trường hợp: người lao động nhập cư làm việc hoặc hoạt động cơ sở riêng cho chính mình tại Phần Lan.

1. Người lao động đã tìm được việc làm ở Phần Lan trước khi xin giấy phép cư trú. Thương gia cũng phải kèm các giấy tờ về kế hoạch hoạt động cơ sở riêng của mình.

2. Người lao động có thể điền đơn hoặc điền qua hệ thống điện tử https://enterfinland.fi/eServices/info/workpermit  và sau đó phải tự trình diện tại cơ quan đại diện Phần Lan ở nước ngoài hoặc trình diện tại Sở di trú Migri ở Phần Lan.

3. Văn phòng lao động (TE-toimisto) sẽ quyết định sơ lược cho người lao động. Sau đó Sở di trú sẽ xét các tiêu chuẩn cư trú và sẽ ban hành quyết định. Các thương gia thì không cần xuyên qua văn phòng lao động.

5. Chấp nhận
Cơ quan đại diện nước ngoài sẽ liên hệ đến người nộp đơn khi đã có quyết định.

Nếu người nộp đơn hiện đang ở Phần Lan, Sở di trú sẽ thông báo. Chủ việc sẽ được thông tin bằng bưu điện. Người lao động sẽ được thẻ cư trú tại cơ quan đại diện Phần Lan ở nước ngoài,

6. Từ chối
Cơ quan đại diện Phần Lan ở nước ngoài sẽ liên hệ đến người nộp đơn khi đã có quyết định. Ở Phần Lan, Sở di trú hoặc cảnh sát sẽ báo cho người nộp đơn. Chủ việc sẽ được thông tin bằng bưu điện. Nếu người nộp đơn đang ở Phần Lan, thì sẽ bị trả về quốc gia gốc.

https://migri.fi/tyoskentely-suomessa

XIN TỊ NẠN TẠI PHẦN LAN – TURVAPAIKKA SUOMESTA

1. Khi người ngoại quốc đến Phần Lan xin tị nạn thì phải nộp đơn tại cửa khẩu biên giới hoặc không chần chừ đích thân xin tại sở cảnh sát ở Phần Lan. Người ngoại quốc không thể xin tị nạn bằng cách viết thư hoặc gửi thư điện đến Sở di trú và cũng không được xin tại các toà sứ quán Phần Lan ở nước ngoài.

2. Cơ quan nhận hồ sơ xin tị nạn (hải quan hoặc cảnh sát) sẽ kiểm tra thân thế, việc nhập cảnh cũng như lộ trình của họ. Để xác nhận lý lịch của người xin tị nạn, cần lấy dấu vân tay và sẽ được chụp ảnh. Họ sẽ được ở trung tâm tiếp nhận trong thời gian chờ đợi xét duyệt, trường hợp chưa có nhà.

3. Khu phân công Dublin (The Dublin Agreement Unit) tại Sở di trú sẽ điều tra người xin tị nạn đã từng xin tị nạn từ quốc gia theo hiệp ước Dublin II (như các nước EU, Na Uy, Băng Đảo và Thụy Sĩ) hay chưa, các thành viên trong gia đình họ có tị nạn ở các quốc gia nói trên hay không, hoặc có giấy phép cư trú ở các nước này không hoặc người xin tị nạn có đến Phần Lan bất hợp pháp xuyên qua các nước nói trên hay không.

3.1. Nếu một trong những điều kiện được nêu trong Hiệp ước Dublin đầy đủ thì nước thứ hai phải chịu trách nhiệm xử lý đơn xin tị nạn của người xin tị nạn này. Do đó Sở di trú có thể từ chối xử lý và trục xuất người nộp đơn đến nước thứ hai, là quốc gia chịu trách nhiệm.

3.2. Nếu một trong những điều kiện trong Hiệp ước Dublin không hội tựu thì đơn xin tị nạn sẽ được xử lý tại Sở di trú. Sẽ có cuộc khảo sát để làm rõ nhu cầu bảo vệ quốc tế của người xin tị nạn. Đồng thời Sở di trú sẽ nghiên cứu có thể cấp giấy phép cư trú để tránh bị trục xuất hoặc vì lý nhân đạo đặc biệt hoặc vì người xin tị nạn chính là nạn nhân của việc buôn người. Nếu người nộp đơn vì các lý do khác thì cần nộp đơn cá biệt cùng với chi phí. Tất cả các đơn đều được xử lý cùng với thời hạn ngang nhau.

4. Chấp nhận
Migri sẽ cho phép người nộp đơn với tư cách tị nạn hoặc theo giấy phép cư trú bảo vệ phụ (subsidiary protection, toissisijainen suojelu) hoặc bảo vệ theo tiêu chuẩn nhân đạo hoặc theo lý do khác. Sở cảnh sát hoặc Migri sẽ báo cho người nộp đơn về quyết định này.

Người được chế độ tị nạn sẽ được cấp sổ thông hành của người tị nạn và thẻ cư trú.

Người được giấy phép cư trú với tư cách được bảo vệ phụ sẽ được cấp hộ chiếu người ngoại quốc (muukalaispassi, alien’s passport).

Người nộp đơn được phép ở lại Phần Lan. Sau khi được cấp chỗ cư trú (turvapaikka) hoặc được thẻ cư trú, thì họ có quyền đăng ký hộ khẩu. Khi đã biết địa phương nào sẽ tiếp đón người tị nạn thì họ sẽ có thể rời bỏ trung tâm tạm cư để chuyển đến nhà mướn do thành phố cấp.

5. Từ chối
Sở di trú không cấp chế độ tị nạn và cũng không cho phép cư ngụ và sẽ có quyết định trục xuất người nộp đơn. Sở cảnh sát sẽ thông báo đến người nộp đơn khi đã có quyết định trục xuất. Sở cảnh sát sẽ thông báo về quyết định trục xuất đến người nộp đơn.

Người nộp đơn có thể kháng cáo lên Tòa án hành chính, ví dụ về việc được cấp chế độ tạm cư theo nhân đạo thay vì được cấp chế độ tị nạn. Bước tiếp theo là kháng cáo lên Tối cao pháp viện (trong trường hợp hiếm hoi được cho phép).

https://migri.fi/turvapaikka-suomesta

XIN NHẬP QUỐC TỊCH PHẦN LAN – KANSALAISUUSHAKEMUS

Áp dụng với các trường hợp: người đã có thẻ cư trú vĩnh viễn hay sổ thông hành có chế độ tị nạn

1. Người ngoại quốc có thể điền đơn xin nhập quốc tịch Phần Lan qua hệ thống điện tử hoặc đích thân nộp đơn ở Sở di trú. Cùng một lúc có thể xin nhập quốc tịch cho con em vị thành niên và con em phải có mặt tại sở cảnh sát khi nộp đơn xin nhập quốc tịch.

2. Sở di trú sẽ kiểm soát giấy chứng minh nhân dân của người nộp đơn và thu lệ phí. Người đã gửi đơn qua điện tử cũng phải đem giấy chứng minh nhân dân và các hồ sơ bản gốc để trình cho Sở di trú.

3. Sở di trú sẽ xét duyệt lý lịch người nộp đơn có đủ các điều kiện sau đây để nhập quốc tịch hay không: chứng minh lý lịch, thời gian cư trú, lý lịch trong sạch, khả năng ngôn ngữ bản xứ, nguồn thu nhập và việc khả năng xử lý các trách nhiệm thanh toán chi phí. Trong quá trình xử lý đơn có thể sẽ áp dụng những ngoại lệ cho các trường hợp đặc biệt.

4.Chấp nhận:

Sở di trú sẽ gửi quyết định qua hệ thống dịch vụ điện tử hoặc qua bưu điện đến người nộp đơn. Sở di trú sẽ báo đến Cơ quan Hệ thống dân số (Väestötietojärjestelmä) rằng người nộp đơn đã được quốc tịch Phần Lan.

5. Từ chối:

Sở di trú gửi thư quyết định đến người nộp đơn qua bưu điện.
Người nộp đơn có thể kháng cáo lên Toà án hành chính. Bước tiếp theo là kháng cáo lên Tối cao pháp viện. Sở di trú cũng có thể kháng cáo về quyết định của toà án.

https://migri.fi/suomen-kansalaisuus